Đười ươi – Orang-utan

Phân loại các loài Đười Ươi

Đười Ươi là một trong những loài linh trưởng lớn nhất thế giới, chúng là thành viên duy nhất trong Họ Người (Great Ape) sinh sống ở ngoài châu Phi. Có 3 phân loài Đười Ươi sống ở các khu rừng ẩm thấp trên các hòn đảo Borneo và Sumatra với tên gọi là Đười Ươi Borneo, Đười Ươi Sumatra và Đười Ươi Tapanuli.
Đười ươi Borneo có số lượng nhiều nhất sống phân bố rộng hơn họ hàng ở đảo Sumatra.
Đười ươi là một trong những hậu duệ có mối quan hệ rất gần với con người, chúng ta có chung 96,4% hệ gen với loài linh trưởng này. Tên gọi tiếng Anh Orang-utan bắt nguồn từ cộng đồng người bản địa Malaysia, có nghĩa là “Người rừng”. Cả ba phân loài đười ươi ngày nay đang chịu ảnh hưởng bởi các hoạt động của con người vì mất đi môi trường sống tự nhiên, chúng được nằm trong sách đỏ, là loài cực kỳ nguy cấp theo IUCN.

Cơ thể và Hình dáng

Đười ươi là loài vật sống trên cây vì thế chúng dành phần lớn cuộc đời ở trên các cây cao. Chúng đã tiến hóa để thích nghi sống trong rừng rậm dễ dàng hơn. Đười Ươi có thân hình khá nặng nề không giống như các loài khỉ, Chúng dùng hai cánh tay dài để đu chuyền trên các nhánh cây một cách chậm rãi. Tay và chân đười ươi có cấu trúc cân bằng giúp chúng hoạt động hiệu quả việc cầm nắm. Đười ươi Borneo thường to lớn hơn đười ươi sumatra, bộ lông cũng sáng và lông bờm dài. Đười ươi Tapanuli tương tự Đười ươi Sumatra nhưng có bộ long xoăn hơn, đầu nhỏ hơn và khuôn mặt bằng phẳng hơn. Đười ươi đực phát triển cơ ngực nở rộng khi chúng đạt tuổi trưởng thành. Cả ba phân loài đười ươi đều có túi da dưới cổ họng để phát ra tiếng kêu vang khắp khu rừng.

Phân bố và môi trường sống của đười ươi

Mặc dù Đười ươi ngày nay đang được bảo vệ và một số đã phát triển mạnh ở các khu rừng nhiệt đới trên các hòn đảo Indonesia, nhưng ở ngay đảo Borneo và Sumatra tình hình đang đi ngược lại. Đười ươi sống dựa vào các khu rừng ẩm nơi có nguồn thức ăn phong phú. Đười ươi Borneo hiện chỉ sống ở ba khu vực còn lại trên đảo. Đười ươi Sumantra chỉ sống trong phạm vi một tỉnh nhỏ hẹp phía bắc đảo Sumatra. Đười ươi Tapanuli sống ở phía tây bắc Sumatra với diện tích sinh sống chỉ 1000 km vuông.

Hành vi và lối sống của đười ươi

Sự khác biệt lớn nhất giữa đười ơi với Họ Người là chúng thích sống đơn độc. và dành phần lớn cuộc đòi sống trên cây. Đười ươi di chuyển chậm đẻ tìm thức ăn và ăn quả xung quanh cây. Đười ươi làm tổ trên các nhánh cây cao để ngủ ban đêm. Đười ươi có không gian sống riêng từng cá thể nhưng chúng không tự tranh chấp lãnh thổ, đười ươi sẽ chịu kiếm ăn cùng nhau xung quanh cây ăn quả. Đười ươi đực sẽ thể hiện sự hiện diện của nó bằng cách kêu vang để hăm dọa đối thủ và để hấp dẫn đười ươi cái.

Sinh sản và vòng đời của đười ươi

Sau thời gian mang thai 9 tháng, đười ươi cái sẽ sinh một con trên một cái tổ đặc biệt ở trên nhánh cây cao. Đười ươi non sẽ bám chạt vào bộ lông của mẹ trong lúc mẹ di chuyển tìm thức ăn, chúng sẽ cai sữa sau 3 năm. Đười ươi con sẽ sống với mẹ đến khoảng 7-8 tuổi, một khi mẹ chugns dạy đủ kỹ năng sinh tồn trong rừng. Đười ươi là loài linh trưởng có tốc độ sinh trưởng chậm nhất trong các loài vật có vú, chúng không thể sinh sản nếu chưa đạt 12- 15 năm tuổi. Đười ươi cái chỉ sinh sản khoảng 3 lần trong suốt cuộc đời, vì vậy số lượng đười ươi chịu ảnh hưởng nặng nề thêm khi bị con người săn bắt và chặt phá rừng sinh sống, chúng sẽ cần mất nhiều thời gian để phục hồi số lượng.

Thức ăn và con mồi của đười ươi

Đười ươi là động vật ăn tạp cả thực vật và thịt, phần lớn chế độ ăn của chúng là các loại trái cây. Với kích thước to lớn nên chúng dành rất nhiều thời gian trong ngày để ăn trái cây, điều này giải thích lý do chúng là loài có lối sống bán đơn độc.

Các mối đe dọa đối với đười ươi

Trong lịch sử, đười ươi ở đảo sumatra và borneo đã bị đe dọa bởi rất nhiều loài ăn thịt đẩy chúng phải sống gần như ở trên cây. Các loài như hổ và báo gấm là kẻ săn mồi chính cua đười ươi, bên cạnh đó là cá sấu và gấu đen châu Á. Tuy nhiên ngày nay, sự suy giảm nghiêm trọng diện tích rừng ở cả Malaysia và Indonesia khiến cho các loài săn ăn thịt đười ươi cũng bị suy giảm có nguy cơ tuyệt chủng hơn cả đười ươi. Con người là mối đe dọa chính tới số lượng đười ươi còn lại, chúng không chỉ bị phá hủy các khu rừng từng là mái nhà, mà còn bị săn bắt để nhốt làm vật nuôi.

Những điểm thú vị về đười ươi

Đười ươi là loài vật đặc biệt ở các khu rừng Indonesia, với màu lông sáng đỏ khiến chúng còn được gọi là Dã Nhân Đỏ. Đười ươi không chỉ là loài động vật sống trên cây có kích thước to lớn nhát trên thế giới mà chúng còn rất thông minh. Để tận dụng tối đa nguồn thức ăn theo mùa thây đổi trong nănm ở các khu rừng mưa nhiệt đới, đười ươi có khả năng tạo ra bản đồ tghi nhớ những vị trí của các loại cây ăn quả khác nhau, và chúng nhỡ rõ thời điểm nào loại quả nào chín. Giống như các loài linh trưởng họ người, đười ươi biết cách sử dụng công cụ để kiếm thức ăn, Chúng biết dùng que nhỏ lấy mật ong trong hốc cây và lôi kiến, mối ra khỏi tổ. Bộ kỹ năng cũng phụ thuộc vào từng nhóm đười ươi trong một vùng nhất định, ví dụ như một số loài đười ươi biết cách dùng lá to như những chiếc ô để che chắn cơ thể khi trời mưa lớn, chúng cugnx biết dùng là nhỏ để lót che chân và tay khỏi các loại cây gai nhọn.

Mối quan hệ giữa đười ươi với con người

Từ khi có sự xuất hiện của con người ở trên các hòn đảo ở Indonesia cách đây 40 000 năm trước, số lượng đười ươi đã sụt giảm nghiêm trọng. Phạm vi tự nhiên của đười ươi đã biến mất hoàn toàn trên các hòn đảo. Thời kỳ tiền sử đến cận đại, đười ươi bị săn bắn lấy thịt, chuyện càng tệ hại hơn vào thế kỷ 19, đười ươi bị săn bắt, mua bán số lượng lớn để đưa về các sở thú trên toàn thế giới. Tồi tệ nhất là đười ươi con bị bắt để làm vật nuôi còn đười ươi mẹ bị giết hại vì dám tấn công con người để cứu con mình. Mối đe dọa lớn nhất hiện tại là môi trường sống tự nhiên bị mất do nạn chặt phá rừng và đốn rừng để trông cây dầu cọ công nghiệp

Tình trạng bảo tồn Đười Ươi

Ngày nay, cả 3 phân loài đười ươi đều liệt vào danh sách những loài cực kỳ nguy cấp có nguy cơ tuyệt chủng. Số lượng đười ươi còn khoảng 15000 đười ươi borneo, 5000 đười ươi sumatra và 800 đười ươi tapanuli đang sống ngoài hoang dã. Dù được bảo vệ nhưng khoảng 5000 con đười ươi bị giết hại hàng năm. Một chiến dịch hồi phục môi trường sống và giới thiệu lại loài đười ươi về với môi trường tự nhiên dành cho Đười ươi Borneo và Sumatra cho thấy sự thành công nhất định. Số lượng lớn đười ươi trẻ bị nuôi nhốt bất hợp pháp sau đó được các cơ quan pháp luật tịch thu mang trả về công viên quốc gia Sumatra đã có thể sinh sản, tổng số đã tăng lên 70 cá thể. Nếu việc phá hủy môi trường sống của đười ươi không bị dừng lại, thì chúng sẽ có thể bị tuyệt chủng trong 10 năm tới.